2/9/08

ΙΔΑΛΓΟΣ ΤΗΣ ΧΙΜΑΙΡΑΣ


«Κοιμήσου εσύ, Σάντσο, είπε ο Δον Κιχώτης, γιατί γιά να κοιμάσαι ήρθες στον κόσμο ενώ εγώ γεννήθηκα γιά ν’ αγρυπνώ ... »

Αγρυπνά ο Δον Κιχώτης κι ονειρεύεται. Ονειρεύεται την Ιπποσύνη, την Υπέρτατη Αλήθεια και τη μαγεμένη Κυρά των Λογισμών του.
Δεν ζεί απλώς στον φανταστικό κόσμο των ιπποτικών μυθιστόρημάτων του αλλά επιδιώκει επίσης να αντικαταστήσει την πραγματικότητα με την υπέρλογη σφαίρα των οραμάτων του. Ανιδιοτελής αριστοκράτης νομίζει πως τα ιδανικά του ανώτερου ιδεαλισμού του μπορούν να συγκινήσουν τους κοινούς θνητούς, τους παρακατιανούς αγροίκους, που κυβερνάει το συμφέρον, η χρησιμότητα και η ανάγκη. Κι έτσι μια μέρα φοράει την σκουριασμένη πανοπλία του - δοξασμένη κληρονομιά των προγόνων του - και γίνεται ιππότης της Ελεεινής Μορφής.



Νομίζω πως δεν ήταν τυχαία η πρώτη μου συνάντηση με τον ξακουστό ιδαλγό, που έκτοτε θα ακολουθούσα στα μονοπάτια της εικονικής Ιπποσύνης. Τον είδα σε εικονογράφηση παιδικού βιβλίου πριν την περίφημη μάχη των ανεμόμυλων, στην αρχή ακόμη των περιπετειών του. Για καλό ή για κακό έβλεπα κι εγώ από μικρός τους ανεμόμυλους σαν γίγαντες κι αυτό φανέρωνε - αν μη τι άλλο - κάποια συγγένεια στις αντιλήψεις.

Με πήρε μαζί του όταν κατάλαβε πως ήμουν κι εγώ γεννημένος σε λάθος εποχή, πως κυνηγούσα σκιές από τα ίδια όνειρα, πως διάβαζα «...αλλόκοτες παλαβωμάρες, που βρίσκονται γραμμένες μέσα στα εξωφρενικά βιβλία της ιπποσύνης». Με δίδαξε την πίστη στο παράλογο, την μελέτη της ανώφελης θεωρίας, την μυστική θεολογία των τρελών. Με έχρισε ιππότη στο παρεκκλήσι του ανυπόστατου πύργου του.
 

Ο Δον Κιχώτης αντιπροσωπεύει τον ονειροπαρμένο τύπο της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης, τον τύπο του ανθρώπου, που αποτυγχάνει στην πρακτική αντιμετώπιση της καθημερινότητας. Η πίστη μου στο πρόσωπό του είναι ξεκάθαρη άρνηση στην ηθική των εμπόρων και των χρηματιστών, είναι επίσης σταθερή δήλωση εμπιστοσύνης στους ονειροπόλους και τους ρομαντικούς όλων των εποχών.
Ακόμη και σήμερα συνεχίζει να με παρασέρνει στον παράδοξο κόσμο του, που προκαλεί μόνιμη σύγχιση ανάμεσα στα γεγονότα και τα ιδεώδη. Σώζομαι μόνον με τη βοήθεια του δεύτερου συντρόφου μου των όπλων. Γιατί κάθε φορά που ο παράφρονας φίλος μου με προκαλεί, ο αγέρωχος Ιππότης του Ντύρερ με συγκρατεί και με επαναφέρει στην ωμή πραγματικότητα. Έναν αιώνα παλαιότερος, ψυχρός και αποφασισμένος κοιτάζει τον ευγενή τρελό ειρωνικά. Και μου υπενθυμίζει σιωπηλά πως μόνον ο ορθός Λόγος και η ανένδοτη σκληρότητα κρατούν τον Θάνατο, τον Διάβολο και τους θρασείς πληβείους μακρυά.

Είναι λυπηρό, που ο ήρωάς μας πέθανε στο κρεβάτι του ήσυχα και σαν καλός χριστιανός, αφού πρώτα ξαναβρήκε τα λογικά του και καταράστηκε τα βιβλία της ιπποσύνης. Ίσως όμως και να είναι καλύτερα έτσι, γιατί πέθανε μόνον ο Αλόνσος Κιχάνο, ο γήινος εαυτός του. Αντίθετα ο μεγαλόπνευστος Ιππότης, ο Δον Κιχώτης συνεχίζει να αγρυπνά, να ονειρεύεται και να διαβαίνει στους αιώνες.

Πάντα θα τον θυμάμαι με συγκίνηση και θα τον τιμώ. Θα του αφιερώνω το ίδιο πάντα ποίημα... του Ουράνη, όχι του Καρυωτάκη. Κι ας κατακρίνει όσο θέλει ο δεύτερος στο δικό του αφιέρωμα τους παράφρονες «που επολέμησαν γι’ ανύπαρχτο βασίλειο» κι ας τους ζητάει να απαρνηθούν τις χίμαιρες και «την ανοιχτή να δείξουνε μάταιη πληγή στον ήλιο!»
 

ΔΟΝ ΚΙΧΩΤΗΣ

Ατσάλινος και σοβαρός απάνω στ' αχαμνό του
το άλογο, του Θερβαντές ο ήρωας περνάει,
και πίσω του, στο στωικό γαϊδούρι του καβάλα,
ο ιπποκόμος του ο χοντρός αγάλια ακολουθάει.

Αιώνες που ξεκίνησε κι αιώνες που διαβαίνει,

με σφραγισμένα επίσημα, ερμητικά τα χείλια
και με τα μάτια εκστατικά, το χέρι στο κοντάρι,
πηγαίνοντας στα γαλανά της Χίμαιρας βασίλεια.

Στο πέρασμα τ’ ατσάλινου του σκιάχτρου από τις στράτες
του κόσμου, τις πολύβοες, οι άνθρωποι γυρνάνε,
τον δείχνει ο ένας τ’ αλλουνού κι ειρωνικά γελάνε...

Ω ποιητή! στο διάβα σου παρόμοια οι κοινοί

ανθρώποι χασκαρίζουνε. Ασε τους να γελάνε:
οι Δον Κιχώτες παν μπροστά - κι οι Σάντσοι ακολουθάνε.


Η φρουρά του Δον Κιχώτη είναι το Τάγμα της Χίμαιρας: των ονειροπαρμένων αναγνωστών, των κατά φαντασία ιπποτών, των ανύπαρχτων βασιλείων και των μάταιων πληγών. Στην πρώτη τους μύηση ορκίζονται να υπερασπίζονται τα ιπποτικά βιβλία από τους μαύρους μάγους, τους ιερείς και τους κοινούς ανθρώπους. Στη σημαία τους λάμπει το ισχνό, ξερακιανό του πρόσωπο και πάντα τραγουδάνε... οι Δον Κιχώτες παν μπροστά και οι Σάντσοι ακολουθάνε!

Γιατί οι Δον Κιχώτες μας οδηγούν στις ακρώρειες του πνεύματος. Γιατί στην έξαρση της φαντασίας συντηρείται η σπίθα της Ανάστασης.





Η εισαγωγή: Από το Δεύτερο Μέρος του Δον Κιχώτη, στο κεφάλαιο «Γιά την περιπέτεια με τους χοίρους...»
Το βιβλίο: Ο ΠΟΛΥΜΗΧΑΝΟΣ ΙΔΑΛΓΟΣ ΔΟΝ ΚΙΧΩΤΗΣ ΤΗΣ ΜΑΝΤΣΑ του Μιχαήλ ντε Θερβάντες Σααβέδρα (1547-1616). Πρώτη έκδοση στις 16 Ιανουαρίου 1605. Το Δεύτερο Μέρος δημοσιεύτηκε το 1615. Μετάφραση του Κ. Καρθαίου.
Το ποίημα: Του Κώστα Ουράνη. Δημοσιεύτηκε στον ΝΟΥΜΑ τον Ιούνιο του 1920. Τον επόμενο μήνα δημοσιεύτηκε στο ίδιο έντυπο, το ποίημα ΔΟΝ ΚΙΧΩΤΕΣ του Κώστα Καρυωτάκη.
Οι εικόνες: Σχέδια του Gustave Dore (1832-1883) από την γαλλική έκδοση του 1863, σε χαρακτικά του H. Pisan.
Ο μαύρος μάγος: Ο μάγος Φρεστώνας. Φανταστικό πρόσωπο, που ευθύνεται γιά την καταστροφή των ιπποτικών μυθιστορημάτων του Δον Κιχώτη. Στην πραγματικότητα ο ιερέας και ο κουρέας του χωριού του, που έχτισαν την πόρτα του γραφείου του γιά να μην έχει πρόσβαση στα βιβλία του.
Στην δική μου βιβλιοθήκη: Έχω χαραγμένους ρούνους προστασίας στην είσοδο και φύλακας παραμονεύει ο ξακουστός ιδαλγός...

9 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

κορυφαίο έργο της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Με τον θερβάντες, οι ισπανοί κέρδισαν για πάντα την θέση τους στον πυρήνα του ευρωπαϊκού ρομαντισμού.

Unknown είπε...

είχε κι αυτός την αγαπημένη του...

...και στ' όνομά της κυνηγούσε τα θεριά...

την συνάντησε, λες, ποτέ;

φιλιά βρόχινα...

ΓΑΪΔΑΡΑ είπε...

Είναι υπέροχο να βλέπεις γίγαντες εκεί που άλλοι βλέπουν ανεμόμυλους... σημαίνει πως μπορείς να βλέπεις το φως της ελπίδας όταν οι άλλοι καταποντίζονται στο βαθύ σκοτάδι... πως μπορείς να νιώθεις αγάπη ακόμα και για τον τελευταίο άνθρωπο στη γη όταν οι άλλοι φροντίζουν μόνο για τον μικρό εαυτό τους...

Ευάγγελος Σπ. Παυλής είπε...

Ο Darre υποστήριζε ότι σκοτώνουμε μια ψυχή όταν την απομακρύνουμε από το περιβάλλον που γεννήθηκε καθώς δε θα μπορεί πλέον να κατανοήσει την ουσία των μύθων και των θρύλων. Αιώνιοι δεσμοί... φυλάσσουν ισορροπίες.

Κατ’ επέκταση, όταν αποσπάσουμε μια ηρωική και -αν μη τι άλλο- πολεμόχαρη ψυχή από το φυσικό της περιβάλλον ξυπνώντας την σε τόπους μακρινούς (όπου αντί για γίγαντες θα υπάρχουν ανεμόμυλοι...) τότε «η μάχη με τους ανεμόμυλους» θα είναι η φυσική εξέλιξη των πραγμάτων. Όπως ακριβώς όταν ελευθερώσουμε τα αδάμαστα θηρία απ’ τα κλουβιά... Αναλογιστείτε λοιπόν το ρόλο του τσίρκου. Αναλογιστείτε τη σημαντικότητα του τάγματος της Χίμαιρας...και δείτε γίγαντες να ορθώνονται μπροστά σας, ακόμα κι όταν οι ισορροπίες έχουν προ πολλού γκρεμιστεί! Κάποιοι θα έλεγαν πως αυτή είναι και η Δύναμη της Φρουράς μας!

"...Οι Δον Κιχώτες παν μπροστά και οι Σάντσοι ακολουθάνε."

Χριστίνα είπε...

Τελικά τι είναι χίμαιρα;
Μήπως χίμαιρα είναι να ψάχνεις να βρεις την πλήρωση και την ευτυχία στα εξωτερικά πράγματα αυτού του κόσμου;
Και μήπως το όνειρο του Δον Κιχώτη είναι ο "Πραγματικός Κόσμος";
Ας αγωνιστούμε λοιπόν, για την ανατροπή αυτού του εφιάλτη που λέγεται "πολιτισμένη και καθώς πρέπει κοινωνία" μαζί με τους Δον Κιχώτες αυτού του κόσμου...
Πως θα ανατρέψουμε τον εφιάλτη;
Δεν χρειάζονται βία ούτε πόλεμοι,(που είναι άλλωστε μέθοδοι αυτού του κόσμου)
...απλά να ΘΥΜΗΘΟΥΜΕ ΤΟ ΞΕΧΑΣΜΕΝΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΚΑΙ ΝΑ ΞΥΠΝΗΣΟΥΜΕ...

SUN W KNIGHT είπε...

Καλλίμαχε:
Το σημαντικότερο βιβλίο των Ισπανών...

Νεράιδα της Βροχής:
Η Δέσποινα των Λογισμών, στις σκέψεις και στις σημαίες μας, πάντα ιδανική και ανυπόστατη...

Γαϊδάρα:
Θα έλεγα πως μάλλον εμείς βλέπουμε σκοτάδι εκεί που οι άλλοι βλέπουν φως.
Ιππότες της Χίμαιρας, μισάνθρωποι ανθρωπιστές...

Aiolos:
Φρουρά της Χίμαιρας. Μύθος, Αίμα και Γή...

Christina:
Καλή μου, δεν θυμόμαστε το ίδιο τραγούδι.
Εμείς ιεραρχούμε την Τιμή πάνω από την Αγάπη...

aerostatik είπε...

ΔΟΝ ΚΙΧΩΤΕΣ

Οι Δον Κιχώτες πάνε ομπρός και βλέπουνε ως την άκρη
του κονταριού που εκρέμασαν σημαία τους την Ιδέα.
Κοντόφθαλμοι οραματιστές, ένα δεν έχουν δάκρυ
για να δεχτούν ανθρώπινα κάθε βρισιά χυδαία.

Σκοντάφτουνε στη Λογική και στα ραβδιά των άλλων
αστεία δαρμένοι σέρνονται καταμεσίς του δρόμου,
ο Σάντσος λέει «δε σ' το 'λεγα;» μα εκείνοι των μεγάλων
σχεδίων, αντάξιοι μένουνε και: «Σάντσο, τ' άλογό μου!»

Έτσι αν το θέλει ο Θερβάντες, εγώ τους είδα, μέσα
στην μίαν ανάλγητη Ζωή, του Ονείρου τους ιππότες
άναντρα να πεζέψουνε και, με πικρήν ανέσα,
με μάτια ογρά, τις χίμαιρες ν' απαρνηθούν τις πρώτες.

Τους είδα πίσω να 'ρθουνε -- παράφρονες, ωραίοι
ρηγάδες που επολέμησαν γι' ανύπαρχτο βασίλειο --
και σαν πορφύρα νιώθοντας χλευαστικιά, πως ρέει,
την ανοιχτή να δείξουνε μάταιη πληγή στον ήλιο!

K. ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ

Ελένη Στασινού είπε...

Eυγενικέ μου, θάβω τους νεκρούς μου
όσο πιο στωϊκά μπορώ. Μεγάλη ζήτηση υπάρχει κει Πάνω, που κάποτε φάνηκε γενναιόδωρο σε γεννήσεις....
Χρόνια πριν, είχα αγοράσει σιδερένιους ιππότες για όλους τους αγαπημένους μου...Η σιδερόφρακτη στολή, το ακόντιο, η το σπαθί δεν ωφέλησαν...
Εφέτο έφερα έναν, με ασπίδα μόνον. Λες αν μονάχα αμυνθεί, να γλιτώσει, να διασώσω κι εγώ τον τελευταίο μου;
Σ΄ευχαριστώ για το ενδιαφέρον σου.

SUN W KNIGHT είπε...

Αερόστατε: Η άκρη του κονταριού είναι μάλλον θέμα ιδεολογίας παρά ποιητικής έμπνευσης...

Ελένη Στασινού: Λυπούμαι. Η μνήμη διατηρεί τις εικόνες.