ΜΙΣΑΝΘΡΩΠΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΗΣ

Οι θεοί των Ελλήνων έχουν ανθρώπινη μορφή και ανθρώπινα πάθη. Εποπτεύουν τον ανθρωποκεντρικό κόσμο που δημιούργησαν οι Έλληνες. Πάνω στην ελληνική πίστη γιά τις δυνατότητες του ανθρώπου ως ανώτερο είδος, θεμελιώθηκε ο δυτικός πολιτισμός.

Μέτρο όλων των πραγμάτων, ο Άνθρωπος. Ποιός όμως άνθρωπος ;
Γνώρισα την αρχέτυπη σύλληψη του ανθρώπου όταν αντίκρυσα για πρώτη φορά τον Δορυφόρο του Πολύκλειτου.
Αντίθετα από τα άλλα καταπληκτικά αγάλματα της ίδιας εποχής – τον Απόλλωνα του Kassel, τον Απόλλωνα του δυτικού αετώματος του ναού του Διός της Ολυμπίας, τον Ποσειδώνα του Αρτεμισίου – ο Δορυφόρος πάντα μου έδινε την εντύπωση πως παρίστανε άνθρωπο και όχι Θεό. Άνθρωπο όμως, που μπορούσε να κοιτάζει τους Θεούς στα μάτια σαν ισόθεος, μετέχοντας στην ολύμπια γαλήνη αν και δέσμιος στον ατελή κόσμο. Ο Δορυφόρος εκπέμπει την ισορροπία του Λόγου, το ιδεώδες του συνδυασμού σωματικών, ηθικών και πνευματικών δυνατοτήτων.
Ο Δορυφόρος είναι ίνδαλμα. Είναι ωραίος νέος σε «ηρωϊκή γυμνότητα», πολίτης, πολεμιστής, ελεύθερος άνδρας σε χαλαρή στάση ετοιμότητας προς δράση.
Ο Δορυφόρος είναι υπεράνθρωπος ήρωας του αέναου πολέμου ενάντια στην εντροπία του σύμπαντος.

Οι αναλογίες είναι υποδειγματικές, οι αντίρροπες δυνάμεις εξισορροπούνται, η συμμετρία του προέρχεται από ένα ευρύτερο πλαίσιο πίστης στους γενικούς νόμους της συμμετρίας. Ο ίδιος ο γλύπτης ονόμαζε τον Δορυφόρο «Κανών» γιατί τον θεωρούσε απόλυτο πρότυπο της ανδρικής μορφής.

Οι άνθρωποι κρίνονται από τα πρότυπά τους.
Σήμερα ζούμε σε ένα προβληματικό κόσμο, αποτέλεσμα της αποτυχημένης διεύρυνσης της δημοκρατίας των Ελλήνων. Η εξέλιξη της ευρωπαϊκής ιστορίας και η εναλλαγή των πολιτευμάτων κάτω από την επίδραση του Χριστιανισμού, οδήγησε στην τελική γελοιοποίηση της Πολιτικής Δημοκρατίας. Το αρχικό πολίτευμα ήταν φτιαγμένο (από και) γιά ελεύθερους ενήλικες άρρενες, συνηθισμένους σε συνθήκες υψηλής φυσικής, νοητικής, αισθητικής και ηθικής έντασης. Δεν ήταν διακυβέρνηση πλειοψηφίας που την διαμορφώνουν μέτοικοι, δούλοι και γυναίκες.

Όμως ποιοί είναι αυτοί οι «μέτοικοι-δούλοι-γυναίκες» στο σημερινό κόσμο; Γιατί άραγε ο φιλόσοφος Αριστοτέλης διδάσκει στα Πολιτικά του πως «είναι φανερό ότι μερικοί άνθρωποι είναι από τη φύση τους ελεύθεροι και άλλοι δούλοι και ότι γιά τους τελευταίους η δουλεία είναι πρόσφορη και σωστή » ;
Οι αληθινοί πολίτες χάθηκαν πιά μέσα στους αριθμούς και την οχλοκρατία και δεν θα τους ξαναδούμε. Γιατί γιά να επιστρέψουν θα χρειαζόταν μιά νέα ανθρωπότητα, επανίδρυση της παιδείας και επαναπροσδιορισμός των βασικών κανόνων της κοινωνίας.
Περπατώ στη πόλη, δουλεύω, συζητώ, παρατηρώ γύρω μου τους σύγχρονους κατοίκους της χώρας, της Ευρώπης, του πλανήτη. Σκέπτομαι τον Δορυφόρο του Πολύκλειτου και ντρέπομαι γιά την ανθρώπινη κατάντια.

Δεν εξαιρώ βεβαίως τον εαυτό μου. Στην καθημερινή μου ζωή είμαι δέσμιος της ανάγκης και των περιστάσεων. Ζω σε λάθος αιώνα, σε λάθος κοινωνία, σε λάθος κορμί. Δεν χαίρομαι, δεν χάνω όμως την ελπίδα. Οχι, όσο μπορώ φυσικά να αγγίζω τα αρχαία μάρμαρα και διανοητικά να συμμετέχω στις μάχες στα κλασικά αετώματα.

Ο Δορυφόρος του Πολύκλειτου: Ρωμαϊκό μαρμάρινο αντίγραφο του χαμένου χάλκινου πρωτοτύπου του 440 π.Χ.