THE SPACE OF SALVATION

Η Black Canary είναι μια απο τις πιο αισθησιακές υπερηρωίδες των αμερικάνικων κόμικς. Καλλίγραμμη γαλανομάτα με μακριά πόδια και διχτυωτά καλσόν, και ξανθά μαλλιά, έστω και με περούκα. Όταν τη ζωγραφίζουν όπως της αξίζει, το βαθυστόχαστο σενάριο δεν είναι απαραίτητο.

Το Best of the Best είναι η πιο πρόσφατη σειρά κόμικς που πρωταγωνιστεί, και το αγόρασα ισομοιράζοντας τα αμιγώς καλλιτεχνικά κριτήρια – τις καθαρές γραμμές του Sook – με μια υφέρπουσα ηδονοβλεπτική διάθεση – για τις ωραίες γυναίκες που χτυπιούνται και ματώνουν σε έναν δίχως όρια αγώνα πάλης.     

Βεβαίως είχα επίγνωση πως το συγκεκριμένο κόμικ ήταν ένας ακόμη κρίκος στην υπολανθάνουσα εκστρατεία των πολυεθνικών της ένατης τέχνης εναντίον της «επάρατης» πατριαρχίας. Παράρτημα της συστηματικής διάδοσης πεποιθήσεων στους ευκολόπιστους εφήβους με στόχο την υπονόμευση της κάποτε προφανούς ανισότητας των δύο φύλων. Αντιπαραβάλλοντας ηγεμονικές γυναίκες που μάχονται και άντρες κομπάρσους που παρακολουθούν, μηδενός άρρενος εξαιρουμένου, κι αυτού ακόμη του Batman.

« I want to say that to me, this is my religion!

This is my church, my steeple, and inside it all the glorious people!

This is about the limits of what a person can possibly endure!

The edges of any man!

Or any woman!

And to me, that’s where you find the transcendent divine!

Because what is God if not the space between where we think we end and where we actually do end.

The far blue sky we assume we can never reach that we find ourselves sublimely soaring through!

There! Beyond the woeful walls that dare to define us!

 There is our creator! There is our creation!

There, my good and beloved friend, there is our salvation! »

Κι όμως, παρ’ όλα αυτά, το Best of the Best αποδείχτηκε εξαιρετικό. Εξαίρεση μέσα στη δυσλειτουργική βιομηχανία των αμερικάνικων κόμικς με τα πάμπολλα κακοφτιαγμένα κόμικς για ακαλαίσθητους καταναλωτές. Όχι μόνον ένας άψογος συνδυασμός λόγου και εικόνας, αλλά απαιτητικό έργο με φιλοσοφικό στοχασμό, διλήμματα ζωής και θανάτου, και θεολογική ενατένιση.

Παραβλέποντας το φύλο των πρωταγωνιστών, το περιορισμένο ρινγκ της πυγμαχίας γιγαντώνεται για να ταιριάξει σε έναν αγώνα που προσλαμβάνει πανανθρώπινες διαστάσεις. Και που μας υπενθυμίζει τι αντιπροσωπεύει το ιδεώδες του ιδανικού ανθρώπου: Καλλιέργεια της έμφυτης θέλησης του Εγώ ενάντια σε κάθε εξωτερική και αντίθετη εξουσία. Βούληση για δύναμη και κυριαρχία, υπέρβαση των ορίων, εξέλιξη και αυτογνωσία, αυτοκατάφαση και αυτοθυσία.

Γιατί τι είναι το ιδεώδες αν όχι αυτό που δίνει νόημα στην αναζήτηση. Αυτό που οριοθετεί το κρίσιμο διάστημα που χωρίζει αυτό που μπορούμε να είμαστε από αυτό που θέλουμε να είμαστε. Που αποκαλύπτει το μονοπάτι για τη σωτηρία.

Το κύριο άρθρο της πίστης μας παραμένει μια παλιά φιλοσοφική ρήση: Ο Άνθρωπος είναι για τον άνθρωπο Θεός.

Γιατί τι είναι ο Θεός αν όχι η πλήρης ανθρώπινη αυτοσυνειδησία.

 

 

                                      

 

Το Κόμικ: BLACK CANARY: BEST OF THE BEST. DC limited series. Έξι τεύχη. Ιανουάριος - Ιούλιος 2025. Tom King (writer), Ryan Sook (artist), Dave Stewart (colorist).

Η εικόνα: Του Ryan Sook. Από το εξώφυλλο του πρώτου τεύχους.

Ο στοχαστικός μονόλογος: Του Tom King. Από τη σελίδα 16 του πέμπτου τεύχους.

Το κορυφαίο κόμικ της επαναφοράς της Μητριαρχίας: Η τριλογία WONDER WOMAN HISTORIA – THE AMAZONS (DC 2021-2022). Mythology redefined by matriarchal standards. Εντυπωσιακή και ακριβή έκδοση. Χονδρές, μνησίκακες και μαύρες αμαζόνες ενάντια στην Ολύμπια Πατριαρχία...

BLACK SWORD THUNDER ATTACK

Το Heavy Metal πέθανε.Το Heavy Metal ζει.

Η βελόνα χαράζει τη σπειροειδή αυλάκωση στο βινύλιο. Δέχομαι ένα απρόσμενο ηχητικό χτύπημα που αντηχεί για ώρα μετά το τέλος της ακρόασης. Επαναλαμβανόμενα μοτίβα που αναπτύσσονται σε επική μουσική και αγκιστρώνονται στη μνήμη. Ηλεκτρικές συγχορδίες και δακτυλισμοί που ανακαλούν ξεχασμένες άγριες παρορμήσεις. Ο βαρύς ήχος γίνεται λυτρωτικός εξορκισμός. Η φασματική φωνή σφραγίζει τις μελωδίες με τρόπο δοξαστικό. Και οι εμμονικοί στίχοι δίνουν νόημα στον ήχο επαναλαμβάνοντας εκλεκτικές παραλλαγές της αιώνιας μάχης που διεξάγεται ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι.

Προσευχόμαστε στα σπαθιά μας αδιαφορώντας για το κάλεσμα των Σειρήνων. Στον Αχέροντα ποταμό παρατάσσονται οι διαβολικές λεγεώνες. Ιππεύοντας σε φτερωτά άλογα οι πολεμιστές του φωτός σφυρηλατούν αστραπές στα αμόνια των θεϊκών σιδηρουργών. Ο θνήσκων αετός αναζητά την πύλη προς τον έβδομο ουρανό καθώς ο κύριος της κολάσεως προαναγγέλλει το τέλος των ημερών. Ο άνεμος μεταφέρει το τραγούδι της λευκής παρθένου μέσα στη νύχτα. Κι εμείς παρατασσόμαστε για την τελική μάχη μπροστά από τις Πύλες της Φωτιάς.

Το καλύτερο Heavy Metal που άκουσα τα τελευταία χρόνια μετά τον θάνατο του πνευματικού αδελφού μου W. J. Tsamis προέρχεται από την ταπεινή θεσσαλική κωμόπολη της Καλαμπάκας. Οι Warlord – και αργότερα οι Lordian Guard – δημιούργησαν μια τομή στην ιστορία του Heavy Metal καθιστώντας αισθητό έναν επικολυρικό κόσμο προσβάσιμο έως τότε μόνον μέσω του στοχασμού. Στους πρόποδες του συμπλέγματος των αλλόκοσμων βράχων των Μετεώρων, οι Black Sword Thunder Attack αποδεικνύονται αυθεντικοί συμμέτοχοι της μυσταγωγίας του Destroyer, πνευματικά τέκνα και όχι απλοί μιμητές του.

Η Θεσσαλία είναι ένας φορτισμένος τόπος που στο μυθολογικό σκηνικό του έλαβε χώρα ο αρχέγονος πόλεμος των Ολυμπίων ενάντια στη σπορά του Χάους. Στη μουσική των Black Sword Thunder Attack διατηρείται η τρομερή ηχώ της Τιτανομαχίας. Στο πολεμικό πνεύμα της μουσικής το επικό παραλήρημα των ηρώων του ουρανίου φωτός. Και στον αντίποδά του οι επικλήσεις των διαβόητων μαγισσών της Θεσσαλίας, που στις σκιές του κάτω κόσμου υπηρετούσαν την τρισυπόστατη Εκάτη.

Ο χρόνος σταματά και η υποβλητική ατμόσφαιρα γίνεται αντιληπτή με την πολύτιμη συνδρομή των αναμνήσεων της χρυσής εποχής μας. Οι Black Sword Thunder Attack μας προσφέρουν την ανεκτίμητη επανεύρεση της εφηβικής έκστασης της επικής επιφοίτησης. Και με τον καλπασμό των περίφημων ρόμβων μάχης του φοβερού θεσσαλικού ιππικού μας απελευθερώνουν από την ενήλικη συγκαταβατικότητα της κορεσμένης εμπειρίας. 

Μέθυσα με τη μουσική. Κάποτε μας αποστρέφονταν, κάποτε μας ευλογούσαν οι Θεοί.

Το Heavy Metal πέθανε.Το Heavy Metal ζει.

 

 

Η εικόνα: Κεντρικό τμήμα της εικονογράφησης The Battle of Antioch του Gustave Dore (1832-1883). Απο την History of the Crusades (1877) του Michaud.  

Sacred Metal: WarFlag, 05.01.2011

Αρχάγγελος Μιχαήλ: War Flag, 01.01.2012

Το άλμπουμ: BLACK SWORD THUNDER ATTACK, Απρίλιος 2025. Το ΕΡ, March of the Damned του 2020 ήταν επίσης εξαιρετικό. Άκουσα για πρώτη φορά τη μουσική τους από το Promo 2015 – δύο συνθέσεις που περιλαμβάνονται τόσο στο ΕΡ όσο και στο νέο άλμπουμ.

LUCIFER IN STARLIGHT

On a starred night Prince Lucifer uprose.

Tired of his dark dominion swung the fiend

Above the rolling ball in cloud part screened,

Where sinners hugged their spectre of repose.

Poor prey to his hot fit of pride were those.

And now upon his western wing he leaned,

Now his huge bulk o'er Afric's sands careened,

Now the black planet shadowed Arctic snows.

Soaring through wider zones that pricked his scars

With memory of the old revolt from Awe,

He reached a middle height, and at the stars,

Which are the brain of heaven, he looked, and sank.

Around the ancient track marched, rank on rank,

The army of unalterable law.

Άπιστοι και ηττημένοι αλλά ανυπότακτοι και αμετανόητοι βαδίζουμε στο τέλος μιας εποχής που της λείπει η ενότητα ενός ανώτερου πνευματικού πολιτισμού.

Και ενάντια στους εκφυλισμένους, τους γέρους, τους εκθηλυμένους, οφείλουμε να επανεύρουμε τις στοιχειακές δυνάμεις της φυλής μας και να οικοδομήσουμε μια νέα επική μυθολογία με καθολικό κύρος. Συνθέτοντας από την αρχή σύμβολα και νοήματα, αξιώματα και θεωρήματα, ιδεολογίες και οράματα, ηθική και μεταφυσική. Περιφρονώντας την υλιστική αντίληψη της ιστορίας. Εξαίροντας τη θεϊκή υπόσταση της ανθρώπινης φύσης. Απορρίπτοντας κάθε αντιανθρώπινη θεοκρατία. 

Για τη σωτηρία της ψυχής μας, για την αναγέννηση του κόσμου, για την έλευση του υπερανθρώπου.

Και για την επάνοδό μας στον Ουρανό.

                                               

 

 

Λόγος και εικόνα: Στη θύμηση των περασμένων. Στη προσμονή για το μέλλον. Ποτέ δεν έπαψα να αναρωτιέμαι αν στη τελευταία μάχη θα παραταχθεί μαζί μας ή εναντίον μας, η αρχαία στρατιά του αναλλοίωτου νόμου.

Το ποίημα: Lucifer in Starlight (1883), του George Meredith.

Ο πίνακας: The Fall of Lucifer (1894 - 1895), του Edward Coley Burne-Jones.

Η ΗΘΙΚΗ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ

 «Ανάμεσα στους ανθρώπους, μεγαλείο έχουν μόνον

ο ποιητής, ο ιερέας και ο στρατιώτης.

Ο άνθρωπος που τραγουδά, ο άνθρωπος που ευλογεί,

ο άνθρωπος που θυσιάζει και θυσιάζεται. 

Οι υπόλοιποι είναι φτιαγμένοι για το μαστίγιο.»

Ο Μπωντλαίρ είναι μύστης και οραματιστής. Αντιλαμβάνεται την ανθρώπινη φύση στις πραγματικές της διαστάσεις και δίχως αναστολές ονοματίζει την αληθινή αριστοκρατία: τον ποιητή, τον ιερέα, τον στρατιώτη.

Το τραγούδι, η ευλογία, η θυσία, σφυρηλατούν την ώριμη ανδρική ψυχή μέσα στα άδυτα του ασυνείδητου των αγοριών. Στο αλχημικό εργαστήριο της παιδικής ψυχής διυλίζονται τα αρχέτυπα του Βάρδου, του Μάγου και του Πολεμιστή. Αυτά τα τρία ενεργειακά στοιχεία συνδυάζονται κατάλληλα για την πλειονότητα των ανδρών, για να συγκροτήσουν την ενήλικη προσωπικότητα. Και για τους ελάχιστους επίλεκτους συνδυάζονται ιδανικά, για να συνθέσουν το αρχέτυπο του πρότυπου Βασιλιά.

Σε αυτό το μαγικό πλαίσιο, τα παιχνίδια αποτελούν ιδιαίτερα συμβολικά εργαλεία για την ενεργοποίηση των αρχετύπων και την πρόκληση πρωταρχικών εμπειριών που θα παραμείνουν σημαντικές σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Εισάγουν τα παιδιά στην τέχνη και την ομορφιά οικοδομώντας την αναγκαία γέφυρα μεταξύ της υπαρκτής και της ιδανικής μορφής. Δημιουργούν την πρώτη θεατρική αναπάρασταση του κόσμου σε μικρογραφία. Θέτουν βασικά διλήμματα απόρριψης ή αποδοχής. Και προβάλλουν πάνω στην υλική τους υπόσταση τις εξωτερικευμένες διαθέσεις και επιθυμίες των κατόχων τους, που αντανακλώνται και εσωτερικεύονται ξανά, ενισχύοντας τη ζωτική δύναμη της φαντασίας.

Στη σύγχρονη εποχή που στερείται μυητικών τελετουργιών, η ηθική των παιχνιδιών λειτουργεί και για τους ενήλικους ως αντίδοτο στο δηλητήριο του μετανεοτερικού κόσμου. Κι όπως μας υπενθυμίζει ο μεγάλος Γάλλος Ρομαντικός, η ανάρρωση είναι σαν μια επιστροφή στην παιδική ηλικία και η μεγαλοφυία έχει ανάγκη την παιδικότητα που οφείλουμε ως άνδρες να επανεύρουμε.

Γιατί πριν την επιβολή της ουτοπικής αριστοκρατίας που προσδοκούμε, πρέπει να αποδείξουμε ότι τουλάχιστον δεν είμαστε κατώτεροι από αυτούς που περιφρονούμε.

 

                                           

 

 

Εντός εισαγωγικών: Η αποσταγμένη αντίληψη του Μπωντλαίρ για την ανθρώπινη κοινωνία από τα Προσωπικά Ημερολόγια. Αφορισμός από την έκδοση «ΜΠΩΝΤΛΑΙΡ - Επιλογή από τα Journaux Intimes».

Ο πίνακας: Boys Playing on the Shore (1884), του Φινλανδού ζωγράφου Albert Edelfelt.

Morale du Joujou: Κείμενο του Charles Pierre Baudelaire (1853).

Σημειολογική παρατήρηση: Ο Μπωντλαίρ γεννήθηκε την ίδια χρονιά που πέθανε ο Ναπολέων Βοναπάρτης (1821).

Εκδόσεις Κλέος: Μια χαρακτηριστική σειρά βιβλίων. Το Μυστικό Ρόδο (Γουίλιαμ Μπάτλερ Γέητς), Μπραν Μακ Μορν (Ρόμπερτ Χάουαρντ), Κελτικό Λυκόφως (Γουίλιαμ Μπάτλερ Γέητς), Παραδοσιοκρατικός Σοσιαλισμός (Τζων Ράσκιν), Η Ηθική του Παιχνιδιού ενάντια στον κόσμο της νεωτερικότητας (Κάρολος Μπωντλαίρ, Sun Knight, Σταμάτης Μαμούτος).

Η Ηθική του Παιχνιδιού ενάντια στον κόσμο της νεωτερικότητας: Με την δική μου ταπεινή συμβολή έξι μικρών κειμένων για παλιά παιχνίδια.

THE D’ ANNUNZIAN CREED

«...μιλούσε χαμηλόφωνα, σαν ν’ αποκάλυπτε φοβερά μυστικά, σαν να έφερνε προφητείες από μακριά. Είχε δει ψηλά, μέσα στο αίμα, ένα απειλητικό χέρι και κατόπιν ένα μαύρο πέπλο και ύστερα ένα σπαθί και μια σάλπιγγα...»              

Με σπαθιά και σάλπιγγες, οι μεγάλοι εωσφορικοί άνδρες του πεπρωμένου εμφανίζονται στην ιστορία ως μεγάλοι εγωιστές. Γιατί είναι αντιδραστικοί επαναστάτες που δεν επιθυμούν την υποταγή στην βασιλεία των ουρανών αλλά την κυριαρχία στα ανυπότακτα βασίλεια της γης. Κι ότι κάνουν το κάνουν πρώτα για τη δική τους ευχαρίστηση κι έπειτα για να σφραγίσουν με τη δύναμη της θέλησης το μέλλον των επόμενων γενεών.

Ένας τέτοιος μεγάλος άνδρας υπήρξε ο Ιταλός Γκαμπριέλε Ντ’ Αννούντσιο, ο επιφανέστερος σημαιοφόρος του νιτσεϊκού γίγνεσθαι στον νεότερο ευρωπαϊκό πολιτισμό. Χορευτής μέσα στη μάχη. Απεσταλμένος του επερχόμενου Υπερανθρώπου. Ιδεαλιστής και αμοραλιστής, ποιητής και στρατιώτης, προφήτης και ηγέτης, πολεμικός ήρωας και αισθητιστής. Μύστης και ιεροκήρυκας της μυθολογίας και της αισθητικής του πολέμου.

Ο Γκαμπριέλε Ντ’ Αννούντσιο ήταν ενσαρκωμένος ο ίδιος ο πρωτογενής Βυρωνικός Ήρωας στα θεοφάνεια της πολεμικής θρησκείας. Στην άθεη κοσμοθεωρία του συνδυάζονταν ανεπανάληπτα ο αναρχικός ατομικισμός και ο ριζοσπαστικός αριστοκρατισμός. 

Η πολυκύμαντη ζωή του χαρακτηρίζεται από έντονα πάθη και σπουδαία πολεμικά κατορθώματα, από αγάπη για τη δόξα και περιφρόνηση προς τις μάζες και τη δημοκρατία. Το πνευματικό του ανάστημα διατρέχει ολόκληρη την ιστορία του Ευρωπαϊκού πολιτισμού, από τις αρχαιοελληνικές απαρχές της φιλοσοφίας και της πολιτικής θεωρίας έως την ρομαντική εξέγερση του δέκατου ένατου αιώνα. Και δεν ξεκινά αντιγράφοντας απλώς τις βασικές αρχές της Πολιτείας του Πλάτωνα, αλλά τις ανασκευάζει επαναφέροντας στο προσκήνιο τους εξοβελισμένους ποιητές αφού πρώτα τους εντάξει στην ανώτερη πολεμική τάξη των Φυλάκων.

«Κύτταξε το χρώμα και το περίγραμμα των βουνών, των πάνω στον ουρανό! Κάθε φορά που τα κυττάζω, το βράδυ, αισθάνομαι λατρεία προς την θειότητά τους. Σε κανένα μέρος της γης δεν αισθάνεσαι, όπως εδώ, αυτό το θεϊκό που δίνει η θέα των μακρυνών βουνών.»

Ο Ντ’ Αννούντσιο από έφηβος διδάχτηκε την αρχαία Ρωμαϊκή ιστορία και λογοτεχνία, τους Έλληνες κλασικούς, την Ιταλική Αναγέννηση και τους πολέμαρχους Κοντοτιέρους. Έπειτα γνώρισε τον επαναστάτη Σατανά του Μίλτονα και τον ανυπάκουο Κάϊν του Μπάϋρον. Τον Δάντη. Τους Προραφαηλίτες, τον Κίτς και τον Σέλει, τον Βάγκνερ και τον Τέννυσον, τον Ντοστογιέφσκι και τον Φλωμπέρ, τους πολεμιστές Δανδήδες του Μποντλαίρ. Επηρεάστηκε από τις θεωρίες της φυσικής επιλογής του Δαρβίνου και των πολιτισμικών ηρώων του Κάρλαϊλ. Από τον Φιλόσοφο με το Σφυρί. Και λάτρεψε τον στρατιώτη-αυτοκράτορα Βοναπάρτη.         

Πομπώδης, συναρπαστικός, αποτελεσματικός, εξελίχθηκε σε πληθωρικό λογοτέχνη και ηθογράφο με μοναδικό ταλέντο και ακατάπαυστη συγγραφική δραστηριότητα. Έγραψε διηγήματα, ποιητικές συλλογές, θεατρικά έργα και μυθιστορήματα, που με πλούσια επεξεργασμένη γλώσσα συνιστούν υψηλή λογοτεχνία. Διακήρυξε την πρωτοκαθεδρία του Ωραίου και του Αληθινού, αγνοώντας τους ηθικούς κώδικες και εξοβελίζοντας καθετί εκφυλισμένο και αισθητικά κατώτερο.

Ο Ντ’ Αννούντσιο ξεχώριζε από τους άλλους μεγάλους αισθητιστές της εποχής του γιατί ήταν Βάρδος και Στρατιώτης μαζί. Διάβαζε, έγραφε και ρητόρευε στον κόσμο του πνεύματος. Αλλά ταυτόχρονα πολεμούσε ασταμάτητα στα πραγματικά πεδία των μαχών. Στον αέρα, στη γη και στη θάλασσα! Εμψύχωνε με πύρινους λόγους τους στρατιώτες πριν τη μάχη, οργάνωνε και συμμετείχε προσωπικά σε παράτολμες καταδρομικές επιχειρήσεις, και έπειτα έγραφε τους επικήδειους λόγους όταν έθαβε τους πεσόντες στον αγώνα συμπολεμιστές του.

Το επιστέγασμα της δράσης του ήταν η πολιτική και στρατιωτική επιχείρηση του Φιούμε. Τον Σεπτέμβριο του 1919, ο Γκαμπριέλε ντ’ Αννούντσιο επικεφαλής μιας μικρής παραστρατιωτικής δύναμης εθελοντών Αρντίτι, πρώην καταδρομέων του Ιταλικού στρατού με μαύρα χιτώνια και φλόγες, κατέλαβε την πόλη Φιούμε στα παράλια της Αδριατικής, με σκοπό να την προσαρτήσει στην Ιταλία. Η πόλη είχε ιταλικό πληθυσμό και αποτελούσε κορωνίδα του ιταλικού αλυτρωτισμού. Την ανακήρυξε ανεξάρτητο κράτος και την κυβέρνησε επί δεκαπέντε μήνες σύμφωνα με τα δικά του πολιτικά ιδεώδη που σκιαγράφησε σε ένα ιδιόμορφο αναρχίζον, κορπορατικό και «μουσικό» Σύνταγμα. Η κοινότητα θα απαρτιζόταν από εννέα διακριτές συντεχνίες πολιτών που θα συγκροτούνταν σύμφωνα με την κοινωνική λειτουργία τους. Όμως μια μυστικιστική δεκάτη θα κυβερνούσε την πρότυπη πολιτεία, με τα επίλεκτα μέλη της να προετοιμάζουν την έλευση του Υπερανθρώπου. Και οι Φύλακες της πολιτείας θα εφάρμοζαν μια πρωτοποριακή αναρχική στρατιωτική οργάνωση με ισόβαθμους υπερστρατιώτες, που δίχως ενδιάμεσους βαθμούς θα υπάκουαν με θρησκευτικό φανατισμό μόνον στον Ντ’ Αννούντσιο Αρχηγό.

Το εγχείρημα έμοιαζε στην αρχή με ουτοπική φάρσα, παρωδία προορισμένη να αποτύχει. Αλλά έστω για λίγο, το Φιούμε έγινε πραγματική πειρατική πολιτεία, ένας αυτόνομος ιστορικός θύλακας έξω από το παγκόσμιο σύστημα εξουσίας. Μέσα σε ελάχιστους μήνες δημιουργήθηκε μια ετερόκλητη αντικουλτούρα που μέσα στα ασαφή όριά της μπορούσαν να συνυπάρχουν από πρωτοποριακοί καλλιτέχνες και φυλετιστές πρωτοχίπηδες με ινδουιστικές επιρροές έως παραδοσιακοί στρατοκράτες και συντηρητικοί εθνικιστές. Όλοι μαζί να γιορτάζουν τη λαμπερή  και σθεναρή νεότητα που μαχόμενη μόνον αυτή δικαιώνει το μεγαλείο της ζωής. Με συνεχείς στρατιωτικές παρελάσεις την ημέρα και ερωτικά ξεφαντώματα τη νύχτα. Με μαύρες στολές, νεκροκεφαλές και σταυρωτά οστά, ρωμαϊκό χαιρετισμό, νεανικά κορμιά, μαχαίρια στις ζώνες.

Το Φιούμε υπήρξε για λίγους μήνες η αρχετυπική σύντηξη μιλιταρισμού και αισθητισμού σε μια χαρούμενη στρατοκρατία. Και όταν αναπόφευκτα τελείωσε, άφησε πίσω του ένα ορόσημο εικονοκλαστικού ελιτισμού.

«Πρέπει να διατηρείς με κάθε κόστος ολόκληρη την ελευθερία σου, ακόμα και στη μέθη.

Ο κανόνας του πνευματικού ανθρώπου είναι ο εξής:

Habere, non haberi».

Ο Γκαμπριέλε ντ’ Αννούντσιο πολέμησε για τον μετασχηματισμό των αξιών μέσα σε μια ήδη εκφυλισμένη από τον πλούτο και τον μαζάνθρωπο εποχή. Με την πένα και το σπαθί του υπερασπίστηκε τη διανόηση και την ελευθερία, τα ιδανικά του αισθητισμού, την ομορφιά και το όνειρο ενάντια στον χυδαίο κόσμο της οικονομοκρατίας.

Η προσωπικότητά του διατηρεί μόνιμες αξιώσεις αναδρομικής ισχύος για όλους εμάς που ζούμε παράμερα στο θλιβερό παρόν και προσδοκούμε το Μεγάλο Μεσημέρι. Φωτίζει σαν φάρος μέσα στο σκοτάδι τον συλλογικό δρόμο για την μελλοντική οικοδόμηση μιας συνδυαστικής αριστοκρατίας πνεύματος, δύναμης και ομορφιάς. Και ενισχύει τον μοναχικό αγώνα μας για αυτοπραγμάτωση και προσωπική ελευθερία. Να κατέχουμε και να μην μας κατέχουν.

  

                                                                       

                                         

 

Gabriele d’Annunzio: Γαβριήλ Δανούντσιος. Πολιτισμικός ήρωας, πολεμιστής και λογοτέχνης (1863-1938).

Οι φωτογραφίες: Από το προσωπικό μου προσκύνημα στην τελευταία του κατοικία, στην κωμόπολη Gardone Riviera, δίπλα στη λίμνη Garda (Vittoriale degli Italiani, Ιούλιος του 2023). Αναζητώντας το μυστικό του ατσαλιού.

Τα αποσπάσματα: Από τις λιγοστές ελληνικές μεταφράσεις. Το πρώτο από το διήγημα Οι Ειδωλολάτρες. Το δεύτερο από την τραγωδία Η Νεκρή Πολιτεία. Το τρίτο από το μυθιστόρημα Η Ηδονή.

Το Φιούμε: Η σημερινή πόλη Ριέκα στην Κροατία.

Εφαρμοσμένη Πολιτική και Τέχνη: Ο Φασισμός του Μουσολίνι και ο Φουτουρισμός του Μαρινέτι σπάρθηκαν, ρίζωσαν και άνθισαν μέσα στο πνευματικό σύμπαν του Ντ’ Αννούντσιο.

Ηρωική Αριστοκρατία: WAR FLAG, Ιούλιος 2011. Φρουρά για την υπεράσπιση του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού. Μας συγκινούν οι Ήρωες. Είμαστε άναρχοι και αντιδραστικοί. Αποδεχόμαστε μόνον τη φυσική Αριστοκρατία. Η εμπροσθοφυλακή του Υπερανθρώπου οφείλει να επιβάλλει την ιεραρχία των όντων στις πυραμίδες των διατάξεων, με διανοούμενους πολεμιστές που θα συνδυάζουν πνευματικότητα και ευγένεια, μιλιταρισμό και εστετισμό, αυτοκατάφαση και θέληση για κυριαρχία.

ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ-ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ

 «...Ο Πάπας είναι καθισμένος στο θρόνο του, περιστοιχισμένος απ’ τους Καρδινάλιους.   

   Στο βάθος αντηχούν οι προσευχές και το εκκλησιαστικό όργανο. Και τότε, τη στιγμή που όλος ο κόσμος περίμενε να γονατίσει ο άνθρωπος που κανείς ποτέ δεν τον είχε δει ακόμα να σκύβει, αυτός αρπάζει ξαφνικά το στέμμα και, όρθιος, μπροστά στις χιλιάδες κατάπληχτα βλέμματα, γυρίζοντας την πλάτη στον Πάπα, με το πρόσωπο στραμένο στο εκκλησίασμα, στέφεται μόνος του μπροστά στο λαό του. Ύστερα  στέφει και τη γονατισμένη Ιωσηφίνα. Μονάχα ο Πάπας είχε ειδοποιηθεί την τελευταία στιγμή για την απόφαση αυτή του Αυτοκράτορα και δεν είχε το θάρρος να τον απειλήσει με την αναχώρησή του: Δεν τούμενε πιά παρά να χρίσει και να ευλογήσει τους δυό αμαρτωλούς. Άλλωστε γι αυτόν το λεπτό διάδημα με τις χρυσές δάφνες που στεφάνωνε το μέτωπο του Ναπολέοντα, δεν έμοιαζε σε τίποτα με στέμμα χριστιανικό.

   Όλοι οι μάρτυρες επιβεβαιώνουν πως εκείνη την πανηγυρική στιγμή ο Αυτοκράτορας ήταν ωχρός και ωραίος.

   Η ομοιότητά του με τον Αυτοκράτορα Αύγουστο είχε κιόλας αρχίσει να διαφαίνεται και στο μέλλον μάλιστα θα γινόταν όλο και πιο φανερή, σαν κάτω απ΄την επίδραση μιας μυστηριακής δύναμης.»

Με την μεταφυσική αυτή ιερουργία αυτοκατάφασης, ο ωχρός και ωραίος Πρώτος Στρατιώτης ολοκλήρωσε στα τριάντα πέντε του χρόνια μια μοναδική εκδήλωση αναρχικού και ταυτόχρονα αριστοκρατικού ατομικισμού. Επανέφερε ελέω του ξίφους τη λατρεία των Ηρώων που φαινόταν να έχει οριστικά αποσυντεθεί από το πρόσφατο χάος της Επανάστασης. Υπενθύμισε το γιβελλινικό ιδεώδες της πρωτοκαθεδρίας του Αυτοκράτορος έναντι του Πάπα. Και αν και άθεος, έγινε συμβολικά ο άξονας του κόσμου που ενώνει τον ουρανό με τη γη, το κέντρο της τάξης μέσα στη σύγχυση και την αταξία.

Ο Μέγας Ναπολέων δεν ήταν μόνον στρατηγική μεγαλοφυία. Ήταν ένας αληθινός, ενσαρκωμένος πολιτισμικός Ήρωας στο πλαίσιο μιας μοναδικής ιστορικής συγκυρίας. Με την υπερβατική  δύναμη της θελήσεως που πήγαζε από την επίγνωση της υπεροχής του, αναχαίτισε την αναρχία και τις διαλυτικές τάσεις της Γαλλικής Επανάστασης. Και έπειτα αξιοποίησε τα θετικά της στοιχεία, προσπαθώντας με πρότυπη στρατοκρατία να συνθέσει ένα νέο κόσμο, βασισμένο στο κράτος του ορθού λόγου.

Πρώτος οραματίστηκε και επιχείρησε να οικοδομήσει την Ευρωπαϊκή Αυτοκρατορία, που ακόμη σήμερα εμείς ονειρευόμαστε και αναμένουμε. Προσπάθησε να ενώσει τα αφυπνισμένα ευρωπαϊκά έθνη με ένα κοινό θεσμικό, διοικητικό, νομοθετικό και δικαστικό σύστημα, πάνω σε θεμελιώδεις αρχές λογικής και αξιοκρατίας, δικαιοσύνης και ελευθερίας. Μια αυτοκρατορία όχι άβουλων υπηκόων αλλά ενεργών πολιτών, όχι κληρονομικής αλλά αληθινής αριστοκρατίας.

Πέρα από την κυριαρχία στα πεδία των μαχών, η μακροπρόθεσμη συμβολή του Ναπολέοντα στα πεδία των πολιτικών και κοινωνικών ιδεών παραμένει αναμφισβήτητη και διαρκής. Ωστόσο η μοίρα του φέρθηκε σκληρά.

Ο «Κορσικανός με τα μακριά μαλλιά» πέθανε εξόριστος και άρρωστος σε ένα μικρό νησί του Ατλαντικού Ωκεανού, αντί, όπως θα έπρεπε, αγέρωχος και όρθιος στο μέσον του τελευταίου τετραγώνου της Παλαιάς Φρουράς, στη ζοφερή πεδιάδα του Βατερλώ.

Στις θλιβερές ημέρες της επιδείνωσης της αρρώστιας του πριν το τέλος, ονειρευόταν πως θα ξανασυναντούσε τους νεκρούς συμπολεμιστές του στα Ηλύσια Πεδία, μαζί με άλλους, σπουδαίους πολέμαρχους της ιστορίας. Εμπροσθοφυλακή των Αθανάτων, να αναπολούν τις μάχες και τις νίκες τους παρελαύνοντας στην οδό της απέραντης δόξας.

Τα τελευταία λόγια στο επιθανάτιο παραλήρημα του Στρατιώτη - Αυτοκράτορα ήταν συνεπή με τον τρόπο που έζησε... «...στην Κεφαλή του Στρατού».

                                                                

 

 

 

Η στέψη του Αυτοκράτορα: 2 Δεκεμβρίου 1804.

Το κείμενο: Από την βιογραφία ΝΑPOLEOΝ (1924), του Emil Ludwig. Η υπογράμμιση δική μου.

Το πόστερ: Ο Joaquin Phoenix ως Ναπολέων Βοναπάρτης, σε σκηνοθεσία Ridley Scott. Πρώτη προβολή τον Νοέμβριο του 2023.

Το προσκύνημα: Η επίσκεψή μου πριν από είκοσι χρόνια (25 Ιουλίου 2003) στo μνήμα του Αυτοκράτορα στο Μέγαρο των Απομάχων στο Παρίσι. Ήταν ο πρώτος σταθμός στην δική μου αναζήτηση των ιερών τόπων των Πατέρων του πολιτισμού μας.

NOBLE SAVAGE

Ο Ευγενής Άγριος... Ο εξιδανικευμένος άνθρωπος της φύσης που παραμένει αγνός και αθώος, μακρυά από την ηθική διαφθορά του πολιτισμού, ποτέ δεν αποτελούσε δικό μας πρότυπο. Σίγουρα όχι με την έννοια του αρχέγονου και ευγενικού αγρίου του Ρουσσώ, του άκακου που τον διακρίνει η έμφυτη καλοσύνη.

Ο Τάκιτος πλησίαζε εγγύτερα στην πατρίδα των ιδανικών αγρίων με τις αναπόφευκτες φυλετικές συγκρίσεις. Στο μνημειώδες έργο του Περί της καταγωγής και της χώρας των Γερμανών, εγκωμίαζε τα ήθη των παραδοσιακών εχθρών της Ρώμης επικρίνοντας την κατάπτωση της εποχής του. Και οι αρχαίοι Γερμανοί αποτελούσαν καλό παράδειγμα πρωτογονισμού, καθώς απέκλιναν διακριτικά από τον κανόνα της ηρωικής αριστοκρατίας όπου τα πολεμικά χαρακτηριστικά πρέπει να συνδυάζουν τις στρατιωτικές αρετές με την πολιτισμική ανωτερότητα.

Η νοσταλγία για τον χαμένο παράδεισο, δηλαδή για τις απολεσθείσες μυθικές δυνάμεις, αποτελεί το σημείο εκκίνησης κάθε ιδεολογικής αναζήτησης για την βελτίωση της ανθρωπότητας. Δεν θαυμάζουμε τον άγριο που ζούσε σε αρμονία με το φυσικό του περιβάλλον, αλλά αυτόν που το δάμαζε εγκαθιδρύοντας την έμβια υπεροχή του ανθρώπινου είδους.      

Ο ανώτερος λευκός της ζούγκλας, ο άγριος λόρδος Ταρζάν του Μπάροουζ είχε αναμφισβήτητα τη δική του γοητεία. Όμως στα είκοσί μου χρόνια, ο Ευγενής Βάρβαρος ήταν ήδη η δική μου εκδοχή του ευγενούς αγρίου. Υπό την απόλυτη επήρεια του Savage Sword, ο Κόναν του Χάουαρντ πρόβαλε ως ο φυσικός προάγγελος του νιτσεϊκού Υπερανθρώπου. Στο προσωπικό μου φαντασιακό, ο Ευγενής Βάρβαρος καταγόταν κατευθείαν από το ψυχικό αρχέτυπο του ηλιακού Ήρωα του Γιούνγκ. Και δεν είχα καν ακόμη μελετήσει τις εκλεκτικές συγγένειες και τον ορισμό της ηρωικής υπόστασης ως θεότητας ή ως βασιλέα στο βασικό έργο του Κάρλαϋλ.

Στην δεκαετία του ΄80, η νεανική αντικουλτούρα του Heavy Metal αποτελούσε την πιο διαδεδομένη συνιστώσα του πολιτικού ρομαντισμού. Όταν οι Virgin Steele, ένα από τα επικά συγκροτήματα του είδους, κυκλοφόρησαν το Noble Savage επιβεβαιώνοντας το πνεύμα των καιρών, τους υποδέχτηκα έχοντας ήδη έτοιμο τον πρόλογο στην έκθεση των ιδεών.

 «Το σπαθί στριφογυρίζει στον αέρα και τα κομμένα κεφάλια κατρακυλάνε ολόγυρα. Το αίμα πιτσιλίζει το χώμα και τις πέτρες. Ο Ευγενής Βάρβαρος σκουπίζει την κόκινη κόψη και συνεχίζει να προχωρά. Κλωτσά τα σφαγμένα κουφάρια και προκαλεί ανείπωτες κραυγές πόνου και απόγνωσης. 

Η συνάντηση με τον Άγγελο του Φωτός πλησιάζει. Ο Πολεμιστής τινάζει τη χαίτη του και καθαρίζει το πρόσωπό του από το ξεραμένο αίμα, ψηλαφίζει τις ουλές και αναμετρά τις χιλιάδες των χρόνων που πέρασαν, τους αδερφούς του που χάθηκαν, τους στρατούς που οδήγησε. Επικαλείται το πνεύμα των νεκρών συμπολεμιστών του μέσα από τους αιώνες γιατί ο Άγγελος του Ανίερου Φωτός έχει αμέτρητες ψυχές, ατέλειωτους μαύρους δαίμονες που κρύβονται μέσα του και κλείνουν τις πληγές του.

Η λάμψη του ξίφους προκαθορίζει την έκβαση και μοχθηρό αίμα λερώνει τη γη.

Η πορεία τελείωσε.

Το νέο βασίλειο έρχεται.»

 

  

 

 

 

Noble Savage: Το τρίτο άλμπουμ των Virgin Steele (Cobra Records, Ιούλιος 1985). Το εμβληματικό εξώφυλλο, από την γερμανική έκδοση που έχω στη συλλογή μου.

Ηρωική Αριστοκρατία: WAR FLAG, Ιούλιος 2011.

Savage King: Breath thru me / I’m a savage, I’m a king / I fought deceivers / I conquered evil. Στίχοι από το βασικό θέμα του Noble Savage (David DeFeis, vocals, keyboards and sword).

Το κείμενο: Σκληροπυρηνική δισκοκριτική του νεαρού Warlord στο μηνιαίο Ποπ + Ροκ (τεύχος Νο 120, Μάϊος 1988, σελίδες 98-99). Στοχευμένη παρέμβαση στο διανοουμενίστικο ύφος του πιο σοβαρού, μουσικού περιοδικού της εποχής. Στα όρια του σουρεαλιστικού παραληρήματος αλλά με συνειδητή συμπερίληψη της γενικής αίσθησης από τους τίτλους και τους στίχους του DeFeis.

CONAN OF ATLANTIS

Ο Robert Howard δημιούργησε τον Kull πριν τον Conan. Και στα χνάρια του Howard, ακολουθώντας κάποιον ιδιαίτερο μίτο κοσμικής ειρωνίας, και ο Barry Smith σχεδίασε τον Ατλάντιο πριν τον Κιμμέριο. Ο Βρετανός καλλιτέχνης ήταν περίπου στην ίδια ηλικία με τον Τεξανό συγγραφέα όταν αυτός οραματίστηκε το Βασίλειο των Σκιών, κι επίσης ακόμη κάτοικος, όπως κι εκείνος, στο πατρικό του σπίτι.

Τους πρώτους μήνες του 1970, πριν το πρώτο τεύχος του Conan the Barbarian, η Marvel προγραμμάτιζε μια ιδιαίτερη έκδοση σε μορφή paperback, με το πρωτότυπο κείμενo του Howard από τον Εξόριστο της Ατλαντίδας, πρωτόλειο του Kull, και συνοδευτικά σχέδια του Smith. Η ιστορία με τίτλο «Kull of Atlantis» τελικά δεν δημοσιεύτηκε, φιλοτεχνήθηκαν όμως ένα εξώφυλλο και 18 ακόμη εξαιρετικές σελίδες με δύο ή τρία μεγάλα καρέ σε κάθε σελίδα.

Στο διήγημα που εξελίσσεται στην Ατλαντίδα, περιγράφονται τα γεγονότα που οδήγησαν τον νεαρό ακόμη Kull στην εξορία: η εναντίωσή του στους παραδοσιακούς τρόπους που ήταν ασύμβατοι με την προσωπική του ηθική, η καταδίωξη απο τους συμπατριώτες του, αλλά και ένα προφητικό όνειρο που τον πρόβαλε ως μελλοντικό Βασιλιά της Βαλούσια.

Στα προσεγμένα συνοδευτικά σχέδια, η μορφή του Kull, το βλέμμα, η σωματική διάπλαση και το κερασφόρο κράνος ήταν πανομοιότυπα με τα χαρακτηριστικά της απεικόνισης του έφηβου Conan, που επρόκειτο να πρωταγωνιστήσει για πρώτη φορά σε κόμικ, τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς.

Η τελευταία σχεδιασμένη σελίδα κατέχει από μόνη της περίοπτη θέση και έναν σημαντικό, μεταβατικό ρόλο καθώς αμέσως μετά έπεται η πρώτη σελίδα του Conan the Barbarian. Η σκηνοθεσία του Barry Smith είναι αριστοτεχνική. Σε μόνο τρία καρέ με εσωτερική συνέπεια και ψυχαναλυτικό βάθος ξαδιπλώνεται με πληρότητα το αρχέτυπο του ηλιακού ήρωα. Καθαρτική αναβάπτιση στη μήτρα του υγρού στοιχείου, αυτοσυγκέντρωση εστιασμένη στην κατανόηση της κρισιμότητας του ξίφους, μοναχική πορεία στο αδιαμόρφωτο μονοπάτι του πεπρωμένου.

Στο πρώτο πάνελ, ο πολεμιστής για να ξεφύγει από τους διώκτες που τον κυνηγούν, βυθίζεται στην ταραγμένη βόρεια θάλασσα. Εξόριστος από τη φυλή του, μέσα στο παγωμένο νερό εξαγνίζεται με τον τρόπο των αρχαίων τελετουργιών και συμβολικά προετοιμάζεται για ένα καινούργιο ξεκίνημα. Άλλωστε, σε έναν συμπαντικό παραλληλισμό, στο μέλλον η μυθική πατρίδα του θα καταποντιστεί και οι επιζώντες Ατλάντιοι θα συνεχίσουν την ύπαρξή τους στην Υβοριανή Εποχή. Σύμφωνα με την ψευδοϊστορία του Howard, οι Κιμμέριοι θα κατάγονται από τους αποίκους της Ατλαντίδας.

Στο μεσαίο πάνελ, ο Kull-Conan κρατά με σεβασμό το σπαθί του και διαλογίζεται με φόντο την αγριεμένη θάλασσα. Εμψυχώνει στο ψυχρό όπλο τη θέλησή του για δύναμη και κυριαρχία και ορκίζεται συμμόρφωση στο μυστικό του ατσαλιού.

Στο τελευταίο πάνελ ο ήρωας απομακρύνεται μόνος μέσα στη βροχή, προς τα άγνωστα βουνά στο βάθος του οπτικού μας πεδίου. Θα επιστρέψει λίγους μήνες αργότερα στο πρώτο ιστορικό τεύχος του Κιμμέριου, για να κατακτήσει με το σπαθί του τα χάρτινα βασίλεια της ένατης τέχνης.

Σε ένα ευρύτερο νοηματικό πλαίσιο, ο βάρβαρος ήρωας του Robert Ε. Howard θα μεταλλαχθεί από τον Barry Windsor Smith, ώστε να συγκεράσει στο μυθολογικό του ταξίδι, αριστοκρατικό ατομικισμό, αντιδραστική ιδεολογία και ανώτερη αισθητική, επηρεάζοντας καταλυτικά το μεταπολεμικό τοπίο της μαζικής νεανικής κουλτούρας.

 

  

 

 

 

The Conan image: Λέγεται πως ο BWS κατά την εικονογράφηση του Kull of Atlantis δημιούργησε το ιστορικό πρωτότυπο του νεαρού Conan. Ωστόσο, υπάρχει ακόμη μια προπαρασκευαστική εκδοχή πριν το εμβληματικό πρώτο τεύχος του Conan the Barbarian. Πριν η Marvel αποκτήσει τα δικαιώματα για την έκδοση του Conan, ο βάρβαρος με το χαρακτηριστικό κράνος, πρωταγωνίστησε επίσης ως Starr the Slayer στην μικρή ιστορία The Sword and the Sorcerers! (Marvel, τέταρτο τεύχος της σειράς Chamber of Darkness, Απρίλιος 1970).

Conan the Barbarian comic no 1: Cover Date October, 1970. Release Date July 21, 1970.

The Coming of (BWS’s) Conan the Barbarian!: War Flag  04.10.2020.

Savage Sword of Will: War Flag  23.11.2018.        

The Barbarian Icon: War Flag  01.06.2014.

The Last Atlantean: Το αριστούργημα του BWS (1981, pen and ink, watercolor), εξώφυλλο του περιοδικού Epic Illustrated #7.

Η σελίδα: Original art (Pencil and Ink on board, Barry Smith, 1970, unpublished page). Η τελευταία από τις 19 σελίδες που θα συνόδευαν την ιστορία Kull of Atlantis (απόσπασμα από το κείμενο “Exile of Atlantis” του Robert E. Howard). Από αυτές, επτά μόνον αυτούσιες σελίδες και δύο πάνελ προερχόμενα από δύο διαφορετικές αρχικές σελίδες, κυκλοφόρησαν τον Δεκέμβριο του 1974, στο Savage Sword of Conan #3.

Αγόρασα τη σελίδα από γνωστό αμερικανικό οίκο ειδικευμένο στην ένατη τέχνη, τον Δεκέμβριο του 2021. Στο πίσω μέρος της υπάρχει προσχέδιο του πολεμιστή, με μολύβι.

EROICA

«Στα χρόνια εκείνα το παρόν ζούσε με αυτοτέλεια κι έφτιανε ιστορία – ώρα με την ώρα.»

Στα τέλη του 1978 ήμουν έφηβος 13 χρονών. Από την τηλεόραση, μια μόνο ελληνική σειρά κέντριζε το ενδιαφέρον μου, το ασπρόμαυρο Λεμονοδάσος του Παύλου Αποστόλου και της Βίργκως Δροσινού. Βασισμένο πιστά στην ομότιτλη νουβέλα, ήταν η πρώτη μου επαφή με το έργο του Κοσμά Πολίτη. Το μελαγχολικό τραγούδι των τίτλων, τα τοπία και τα σκηνικά, ο διάχυτος ιδεαλισμός των διαλόγων, το πικρό τέλος, σφράγισαν τις πρώτες μου, δανεικές εντυπώσεις για την υποδόρια σύνδεση του έρωτα και του θανάτου. 

Πολλά χρόνια αργότερα διάβασα το πρωτότυπο βιβλίο και εκτίμησα πραγματικά τον συγγραφέα του. Και από το υπόλοιπο έργο του, ένα ξεχωριστό μυθιστόρημα κατέλαβε περίοπτη θέση στο προσωπικό μου άδυτο: το Ευαγγέλιο της Eroica.

«Τα όνειρα λες νάναι μιά εικόνα της ζωής – ή μήπως πλάθομε όπως-όπως τη ζωή μας πάνω στα όνειρά μας;…»

Ένας μεσήλικας αφηγητής, ο Παρασκευάς, αναπολεί και περιγράφει τα γεγονότα που σημάδεψαν την εφηβεία μιας ομάδας φίλων πάνω στα μυστικά θεμέλια της ζωής, την λατρεία του Ωραίου και του Ηρωικού. Οι έφηβοι, ο Λοίζος, ο Αντρέας, ο Αλέκος, ο Παρασκευάς, αγόρια που δεν έχουν γίνει ακόμη άνδρες, συμμετέχουν σαν πυροσβέστες και ταυτόχρονα εμπρηστές, σε ένα περίεργο παιχνίδι διαχείρισης της φωτιάς ως πλησιέστερου υποκατάστατου της μάχης. Με τενεκεδένιες περικεφαλαίες και τρομπέτες, φαντασιώνονται πως είναι αρχαίοι πολεμιστές σε απόμερους δρόμους, οριακούς μαντρότοιχους και κρυφούς κήπους. 

Το έναυσμα για την εξέλιξη της ιστορίας θα δώσει ο ξαφνικός θάνατος ενός άξιου συντρόφου, του Αντρέα, και η πρώτη ουσιαστική γνωριμία με το άλλο φύλο, τη Μόνικα, μια μικρή Εύα σε ένα περιβόλι του Παραδείσου.

« - Η ομορφιά έχει όρια που κανένας άνθρωπος δεν τα περνάει ατιμώρητα. Είναι φριχτή σαν Μέδουσα - όσο και η ολόγυμνη αλήθεια.»

Ο θάνατος και ο έρωτας υπονομεύουν την καθαρή έννοια του ηρωισμού στο φαντασιακό των παιδιών. Και αντιφατικά συναισθήματα εναλλάσσονται μεταξύ μιας ειδυλλιακής αρχής και ενός θλιβερού τέλους. Όμως τα αρρενωπά πρότυπα της υπερηφάνειας και της φιλίας υπερισχύουν τελικά στην ονειρική αλλά και πένθιμη ατμόσφαιρα της αφήγησης, καθώς σκόπιμα ο συγγραφέας αναπαράγει με εμφατικό τρόπο αρχετυπικά θέματα της Ιλιάδας. Θέματα αρχαϊκά μα πάντοτε σύγχρονα, που πάνω τους οι κεντρικοί άξονες της ανθρώπινης υπόστασης μετρώνται, αποκαθαίρονται και δοκιμάζονται ποιητικά.

«Κι ακόμη, μας έδωσε να νιώσομε το υπερήφανο και το κλειστό, τούτο που μοιάζει ακαταδεξιά μα είναι μόνο αιδώ και συστολή – και η μεγάλη άρνηση γιά συνθηκολογίες. Και πως η πιο μεγάλη εκδήλωση – αυτό που λέν ηρωισμό – είναι να κάνεις κάτι από εαυτού σου, δίχως επιταγή, δίχως σκοπό και όφελος, έτσι, να πας ενάντια στη ζωή με μια δική σου τάξη των πραγμάτων – παιχνιδίζοντας, για να διασκεδάσουν και οι άλλοι...»

Ένα πυκνό πλέγμα από ιδεολογικά μηνύματα, νοήματα, δράσεις και σύμβολα, διατρέχει από την πρώτη έως την τελευταία σελίδα το ελεγειακό κείμενο της Eroica. Η άδολη νεότητα και η σκληρή ενηλικίωση, ο ανεκπλήρωτος έρωτας και ο πρόωρος θάνατος, η εύθραυστη ομορφιά και η παροδική ηδονή, ο ευτελής καθωσπρεπισμός και η μάταιη εξιδανίκευση, οι μεγάλες προσδοκίες και ο αναπόφευκτος συμβιβασμός, η τελική αποδοχή της τραγικής ανθρώπινης μοίρας. 

Μεταφυσική, υποβλητική, στοχαστική η εξιστόρηση αποκαλύπτει σταδιακά μέσα από μορφοπλαστικές περιγραφές, μια επική ιδεολογία για τη λύτρωση και το νόημα της ζωής. Η Eroica αποτελεί ξεχωριστό ορόσημο της νεοελληνικής πεζογραφίας.        

«Κάποιες αόριστες νοσταλγίες άδειαζαν την καρδιά μας, άφηναν κιόλα ένα κενό. Προχωρούσαμε ψηλαφητά μέσα σε δισταγμούς, ερεθιζόμαστε από τις προαισθήσεις για πράγματα πολύτιμα νιώθοντας από τώρα την αξία της αφής. Μα ξανοιγόμαστε προς τη ζωή γεμάτοι ζωηράδα – βλέπαμε όλο και μπροστά.»

Στις μέρες μας, όλο και πιο συχνά ανακαλώ στη μνήμη μου εκείνα τα πρώτα χρόνια της δικής μου εφηβείας. Άγουρα χρόνια, όπου κάποιο είδος μελαγχολίας χαρακτήριζε την συγκεχυμένη συμπεριφορά μου, διαγωγή μάλλον αταίριαστη με το μικροαστικό περιβάλλον της επαρχιακής πόλης που μεγάλωσα στα τέλη της δεκαετίας του ’70. 

Οι κοινωνιολογικές εξηγήσεις είναι περιττές όταν γνωρίζεις πως η μελαγχολία συνιστά από μόνη της, μια πρόωρη αμφισβήτηση της καθιερωμένης τάξης. Η δική μας γενιά ήταν καταδικασμένη να ενηλικιωθεί σε έναν αντιφατικό κόσμο υλικής ευμάρειας και ηθικής αποξένωσης, μακρυά από κάθε ρομαντική κοσμοαντίληψη ή εξέγερση. Κανένας πόλεμος, κανένας ήρωας, κανένας άγιος.

« - Και τι αν έπειτ’ από μας θα έρθουν άλλοι;… Θα φύγομ’ ευχαριστημένοι, ζήσαμε – τι άλλο ακόμη. Ας πάει μπροστά η ζωή.»        

Άραγε ζήσαμε εμείς αρκετά ώστε να αφήσουμε μια ικανή ζωή και για τους άλλους; Σήμερα, είμαι ένας επικριτικός, κυνικός και είρωνας μεσήλικας. Όμως διατηρώ σαν κόρη οφθαλμού την αναδρομή και την ανέλκυση των αναμνήσεων, τη νοσταλγία και τη συγκίνηση για τις πρώτες μορφές. 

Για τον Λοϊζο και τον Αντρέα, τον Αλέκο και τον Παρασκευά, τα παιδιά της Eroica που κρύβαμε όλοι μέσα μας εκείνα τα κρίσιμα χρόνια της σύντομης νεότητας και του ακαθόριστου χρόνου.

 

 

 

 

Τα αποσπάσματα: Από την EROICA (1937), τρίτο μυθιστόρημα του Κοσμά Πολίτη (1888-1974).

Η εικόνα: Το εξώφυλλο του Αναγνωστικού Ε’ Δημοτικού του 1940. Από τη συλλογή μου.

Σημαιοφόρος ΙΙ: War Flag, Απρίλιος 2018.