THE UNWRITTEN

Η φάλαινα υπήρξε ανέκαθεν σύμβολο καταβρόχθισης. Ο Λεβιάθαν, το τεράστιο θαλάσσιο κήτος της Παλαιάς Διαθήκης, προσωποποιεί τους αόρατους, μαζικούς σχηματισμούς, που σε διάφορα επίπεδα οργανώνονται απειλητικά για να καταβροχθίσουν τον ελεύθερο και ανυπότακτο άνθρωπο.

Ο Άγγλος πολιτικός φιλόσοφος του 17^ου αιώνα, Τόμας Χομπς, συμβόλισε με τον Λεβιάθαν την πανίσχυρη πολιτειακή οντότητα που ελέγχει και διατηρεί την τάξη. Ο Χομπς υπερασπίστηκε το κατά τη γνώμη του υπέρτατο αγαθό της κοινωνικής ειρήνης, υποστηρίζοντας την απόλυτη ισχύ της αυθεντίας των νόμων και του κράτους. Δεν αποκάλυψε όμως ποιοί κρύβονται πίσω από το αδιαφανές παραπέτασμα που καλύπτει το καθεστώς της νομιμότητας.

Η σειρά κόμικς THE UNWRITTEN του Βρετανού Mike Carey επαναφέρει το πρόβλημα του Λεβιάθαν στην επικαιρότητα θέτοντας κρίσιμα ερωτήματα για την εξουσία, τον γραπτό λόγο και τη χειραγώγηση των μαζών. Ο Carey δίδαξε φιλολογία στα σχολεία για 15 χρόνια πριν ασχοληθεί επαγγελματικά με τη συγγραφή σεναρίων και  γνωρίζει σε βάθος τα βασικά μυθολογικά και λογοτεχνικά θέματα της δυτικής παράδοσης. Η αριστουργηματική σειρά του LUCIFER, ένα από τα κορυφαία κόμικς της προηγούμενης δεκαετίας, αναβάπτισε το πνεύμα του αρχαίου Εωσφόρου στις απαιτήσεις μιας σύγχρονης θεολογίας. Το THE UNWRITTEN είναι η λογική συνέχεια των πεποιθήσεών του: η επιτομή των κόμικς που απευθύνονται όχι απλώς σε ενήλικες αλλά σε διανοούμενους και καλλιεργημένους αναγνώστες.

Ο Carey επιχειρεί μια ευρηματική καταβύθιση στον πυρήνα του γραπτού λόγου με πρόφαση τον αναγνωρίσιμο χαρακτήρα ενός μαθητευόμενου μάγου τύπου Harry Potter. Ο λόγος γίνεται σάρκα κι ένα καινούργιο ευαγγέλιο γράφεται από την αρχή. Χριστός και σωτήρας της ανθρωπότητας ο πρωταγωνιστής της σειράς Tommy Taylor, που αντλεί υπερφυσική δύναμη από την πίστη των αναγνωστών του.

Ο ήρωας γεννιέται μέσα σε δοκιμαστικό σωλήνα λογοτεχνικής μετάλλαξης με σκοπό να εξελιχτεί από μυθιστορηματικός χαρακτήρας στον υπεράνθρωπο που θα σώσει τον κόσμο από τη Φάλαινα. Όπως όλοι οι ήρωες, θα αναζητήσει με δοκιμασίες τα κλειδιά των πυλών που οδηγούν στον κόσμο των αρχετύπων και την αποκάλυψη του εαυτού. Και πριν το μαγικό κατώφλι της αναγέννησης θα κατανοήσει την αληθινή φύση του μυθικού κήτους, που πάνω στην πλάτη του τρόχισαν τις λόγχες τους ο Περσέας και ο Άι-Γιώργης ενώ μέσα στην κοιλιά του αντάλλαξαν ψέματα ο Πινόκιο και ο Μινχάουζεν.

Από την ψυχολογία στην μεταφυσική, ο Carey αναζητά τη νοηματική λειτουργία της γλώσσας και τους λόγους της αυτόματης κατανόησης των εννοιών. Καταγράφει τον τρόπο που ένας προικισμένος συγγραφέας συντονίζει τις προσδοκίες των αναγνωστών του στην πλοκή ενός μεγαλόπνοου έργου, δημιουργώντας ένα ιδιότυπο συλλογικό ασυνείδητο οπαδών. Παρατηρεί την εξέλιξη και την επιρροή των λογοτεχνικών ρευμάτων από τον Kipling και τον Twain έως την pulp παραλογοτεχνία και τα κόμικς. Και μας προτρέπει να αναλογιστούμε τα αποτελέσματα της προπαγάνδας και της μαζικής παραγωγής κουλτούρας στον τρόπο που σκέφτονται οι ηλίθιοι, οι αγαθοί και οι ανυποψίαστοι.

Ζούμε όλοι μας μέσα σε ένα Πλατωνικό Σπήλαιο, διαμορφωμένο από τις ιδέες που κυριάρχησαν στο παρελθόν. Για να δούμε την αληθινή εικόνα του κόσμου πρέπει να αναζητήσουμε τις εναλλακτικές προτάσεις που αποσιωπήθηκαν και να μάθουμε την πλοκή των ιστοριών που δεν γράφτηκαν ποτέ...

Το κύριο θέμα αναφοράς είναι ο έλεγχος της εξιστόρησης: η επιλεκτική περιγραφή των γεγονότων, η επιλογή αυτών που θα ξεχαστούν στο πέρασμα του χρόνου κι αυτών που θα παραμείνουν διαμορφώνοντας τον ορίζοντα των ιδεών.

Επίδοξοι, επικυρίαρχοι Λεβιάθαν δηλητηριάζουν την ψυχή των μαζών με την κλασική μέθοδο της επανάληψης και της διαβεβαίωσης. Και επιδιώκουν να επηρεάσουν το μέλλον χαλκεύοντας και διαδίδοντας ιστορίες, υποστηρίζοντας τους συγγραφείς που διαμορφώνουν τον τρόπο σκέψης των αναγνωστών, ελέγχοντας τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Σε όλα τα εγχειρίδια συνωμοσιολογίας αναφέρονται μυστικές ομάδες που προσπαθούν να κατευθύνουν την ανθρωπότητα προς το συμφέρον τους και είναι βεβαίως αυτονόητο πως οι κάτοχοι του μεγάλου πλούτου συνασπίζονται για την διαιώνιση της εξουσίας τους. Όμως είναι μάλλον απίθανο, μεμονωμένες σέκτες να ελέγχουν το σύνολο των επιλογών καθώς είναι αδύνατη η απόλυτη εξισορρόπηση των διαφορετικών κοινωνικών ομάδων που ανταγωνίζονται στον ιδεολογικό, τον πολιτικό ή τον οικονομικό τομέα για την εξασφάλιση της κυριαρχίας.

Ο Λεβιάθαν είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια άπληστη τάξη πλουσίων που συνεδριάζει πίσω από κλειστές πόρτες. Ο μαζάνθρωπος είναι κι αυτός με τον τρόπο του στοιχειώδες συστατικό του. Η ψυχή των μαζών είναι το άλλο πρόσωπο της Φάλαινας, που άλλοτε ελέγχεται και κατευθύνεται προς κάποιο σκοπό κι άλλοτε παρασύρεται από την κοινωνική εντροπία που τελολογικά συνεπάγεται εκφυλισμό των δομών, διάλυση και αναρχία. Από την ίδια τη φύση της, η συγκρότηση του πλήθους σε μια ενιαία οντότητα σκέψης και συναισθήματος είναι ευπρόσβλητη στην μεθοδευμένη παραποίηση των απλοϊκών αλλά θεμελιωδών ιδεών, οι οποίες αποτελούν τα κληρονομικά αποθέματα της ανθρωπότητας.

Θαυμάζω την έμπνευση του Carey και επιδοκιμάζω τις προθέσεις του. Το THE UNWRITTEN είναι ουσιαστική παρέμβαση προβληματισμού και περισυλλογής και θα προκαλέσει δημιουργικές απορίες στους νεότερους αναγνώστες.

Εντούτοις, στην προσωπική μου ανάγνωση και τις ιδέες που εκπροσωπώ, πάντα υπερτερεί της νηφάλιας καταγγελίας ο άγριος ρομαντισμός της μονομανίας. Στην δική μου χαρτογραφημένη, λογοτεχνική θάλασσα πλέει μονάχα ένα φαλαινοθηρικό. Στην πλώρη του στέκεται ακατάβλητος ο Ναντακετιανός Αχαάβ, ο τρομερός εκδικητής του ανθρωπίνου πνεύματος ενάντια στους αιώνιους Λεβιάθαν του κόσμου τούτου – άλογες μάζες ή έλογους εξουσιαστές. Όρθιος, κοιτάζοντας ευθεία-μπροστά, σφίγγει την αιχμηρή του λόγχη και παραμιλά:

«…Πλέω προς εσένα, προς εσένα φάλαινα, που όλα τα καταστρέφεις, αλλά δεν κατακτάς τίποτα. Ως το τέλος θα παλεύω μαζί σου, μέσα από την καρδιά της κόλασης θα σε καρφώνω, από μίσος, πάνω σου θα αφήσω την τελευταία μου πνοή...»

Tο κόμικ: THE UNWRITTEN, των Mike Carey (writer) και Peter Gross (artist). Το πρώτο τεύχος κυκλοφόρησε τον Ιούλιο του 2009 και η σειρά συνεχίζεται έως σήμερα. Τα σχέδια του Gross, δίχως να εντυπωσιάζουν, συνοδεύουν λειτουργικά την ιστορία του Carey με τον ίδιο τρόπο που το έκαναν και στο LUCIFER.

Η εικόνα: Έργο της Yuko Shimizo για το πρώτο εξώφυλλο της σειράς (Tommy Taylor and the Bogus Identity, Chapter One).

Τα κόμκς της νέας εποχής: Ο Bill Willingham, δημιουργός της πιο αντιπροσωπευτικής και επιτυχημένης σειράς, FABLES, της VERTIGO, τα αποκαλεί δικαιολογημένα LAF: Literature-based fantasy, Animal fantasy, Fairy tale fantasy.

Ο επίλογος: Το κυνήγι - Τρίτη μέρα. Από το κορυφαίο έπος της δυτικής λογοτεχνίας ΜΟΜΠΙ – ΝΤΙΚ Ή Η ΦΑΛΑΙΝΑ του Αμερικανού συγγραφέα Herman Melville (1819-1891).