DELIVERANCE

Boby: «There is somethin’ in the woods and the water that we have lost in the city».

Lewis: «We didn’t lose it, just sold it».

Τέσσερις άνδρες αναζητώντας τη χαρά της άγριας φύσης μακρυά από την καθημερινότητα της πόλης, εισβάλλουν με θράσος σε ένα παρθένο τοπίο που αποτελεί γι’ αυτούς προορισμό ιδανικό αλλά και ξένο. Διαφορετικοί χαρακτήρες και εκπροσωπώντας ανόμοιες αντιλήψεις για την ζωή και τον κόσμο, θα δοκιμάσουν στην πράξη τις ικανότητες και τις ιδέες τους σε ένα ποτάμι που είναι... just about the last wild, untamed, unpolluted, unfucked-up river in the South.

Ο σκηνοθέτης John Boorman αποτυπώνει με εξαιρετικό τρόπο στην ταινία Deliverance την προβληματική αναβάπτιση του ανδρισμού μας στις στοιχειακές δυνάμεις της φύσης και το κόστος της κατάκτησης μιας διευρυμένης συνειδητότητας. Γνωστός κυρίως από το εμβληματικό Excalibur του 1981, που έθεσε αξεπέραστα αισθητικά πρότυπα στην αναζήτηση του Δισκοπότηρου, ο Boorman προσβλέπει ως δημιουργός πάντα στην εύρεση της αλήθειας εξερευνώντας στα έργα του βασικά θέματα του δυτικού πολιτισμού για την αυτογνωσία και την διαλεκτική σχέση του ανθρώπου με τη φύση. Στα λιτά πλάνα του Deliverance η θεματολογία του καθίσταται διάφανη όταν ήδη γνωρίζεις τις βασικές παραδοχές.

Η πρώτη διαπίστωση είναι διακριτική: η τεχνική πρόοδος καταστρέφει το φυσικό περιβάλλον αλλά οι άνθρωποι των πόλεων δεν παύουν να το νοσταλγούν. Το ποτάμι πρόκειται να χαθεί καθώς η κατασκευή ενός υδροηλεκτρικού φράγματος θα μετατρέψει το δάσος σε λίμνη.

Η δεύτερη διαπίστωση είναι προφανής: η ανημέρωτη φύση είναι αξιοθαύμαστη και ιερή αλλά παραμένει επικίνδυνος τόπος επιβίωσης και διαμονής. Εκεί που σταματούν η καλλιεργήσιμη γη και τα βοσκοτόπια, τελειώνει ο πολιτισμένος κόσμος και αρχίζει το βουνό και το δάσος.

Η τρίτη διαπίστωση είναι αμφιλεγόμενη: στον πρωτόγονο αυτό κόσμο κατοικούν ήδη άνθρωποι με γενετικά ελαττώματα, καθυστερημένοι,  ημιάγριοι και τρομακτικοί. Οι εκφυλισμένοι ορεσίβιοι ενσαρκώνουν την φυσική αταξία και αποτελούν ένας άλλο είδος ανθρώπου που μας μοιάζει και διεκδικεί τον έλεγχο της ίδιας περιοχής. Το άγριο τοπίο μετατρέπεται αυτόματα σε πεδίο μάχης.

Η συνέχεια της αφήγησης είναι μια φιλοσοφική ενατένιση με σαφή ερωτήματα και αμφίσημες απαντήσεις που λειτουργεί ως υπόμνηση για το τέλος του πολιτισμού.

Τι είναι αυτό που μας προσδίδει ηθικό ανάστημα και αξιοπρέπεια καθώς γύρω μας εκδηλώνεται διαρκώς η πρωταρχική αταξία; Τα όρια που υπερβαίνουμε με τις πράξεις μας δίνουν νόημα στις επιλογές μας; Οι επιλογές μας μαρτυρούν τις δυνατότητες και τις αρετές μας; Εκτιμούμε τις αξίες μας σε σχέση με τις συνέπειές τους; Η ορθότητα των αξιών μας πρέπει να αποδεικνύεται στην πράξη; Τι νόημα έχουν έννοιες όπως ο νόμος και η δημοκρατία όταν κυριαρχούν τα αρχέγονα συναισθήματα; Υπάρχει κάτι ισχυρότερο από το ένστικτο της επιβίωσης όταν χάνεται η αίσθηση της ασφάλειας; Είμαστε άραγε τόσο αλλοτριωμένοι ώστε να αδυνατούμε να αναγνωρίσουμε τον ίδιο μας τον εαυτό;

Εκεί που σταματά ο πολιτισμός αναλογιζόμαστε ξανά τον ρόλο μας ως δρώντες που οφείλουν να ανακαλύψουν και να υπαγορεύσουν νέους κανόνες ενάντια στη βαρβαρότητα. Μέσα στην άγρια φύση που μας περιβάλλει καλούμαστε να επανεκτιμήσουμε τη δική μας ανθρώπινη φύση, να εγκαταλείψουμε τα ασφαλή όρια των κοινωνικών συμβάσεων και να αναχωρήσουμε προς αναζήτηση του βαθύτερου εαυτού μας. Η διάθεση να υποστούμε και να χρησιμοποιήσουμε βία για να προστατεύσουμε την τιμή διαμορφώνει την ατομική μας ταυτότητα. Και σαν επιβράβευση της ηθικής του πολεμιστή επιτυγχάνεται στο τέλος μια μερική συμφιλίωση με την μαύρη ουσία του κόσμου. Η κατάβαση του ποταμού ολοκληρώνεται αλλά δεν παύουν να μας στοιχειώνουν οι εφιάλτες της μνήμης.

Η οριστική απελευθέρωση είναι ζήτημα προσωπικής κάθαρσης. Όμως θα κατανοήσουμε τι πραγματικά σημαίνουν ο φόβος και το έλεος μονάχα όταν θα ξεσπάσει η βία...

Lewis: «Machines are gonna fail. And the system’s gonna fail. Then…»

Ed: «And then what ?»

Lewis: «Then survival. Who has the ability to survive. That’s the game: survive.»

Ο πρόλογος και ο επίλογος: Χαρακτηριστικές συζητήσεις των πρωταγωνιστών κατεβαίνοντας με τα κανό το ποτάμι.

Η ταινία: DELIVERANCE (1972) σε σκηνοθεσία του John Boorman. Το σενάριο είναι του James Dickey και βασίζεται στην ομώνυμη νουβέλα του (DELIVERANCE, 1970). Πρωταγωνιστούν οι Jon Voight, Burt Reynolds, Ned Beatty και Ronny Cox.
Ελληνικός τίτλος: ΟΤΑΝ ΞΕΣΠΑΣΕ Η ΒΙΑ.

Made on location: Βόρεια Γεωργία. On the Chattooga River in the Appalachian Mountains.

Οι χαρακτήρες:

Lewis Medlock (Burt Reynolds), has real estate interests, bow-hunter

Bobby Trippe (Ned Beatty), insurance salesman

Drew Ballinger (Ronny Cox), sales supervisor, guitar player

Ed Gentry (Jon Voight), runs an art service, bow-hunter

Πολιτισμική λεπτομέρεια: Chevalier δαχτυλίδια φορούν στο μικρό δάχτυλο του δεξιού τους χεριού και οι δυο βασικοί ήρωες Lewis Medlock και Ed Gentry.

Επιμύθιο: Only the Strong Survive.