ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ

«I hated all that thwarted me, parsons, pastors, and masters. Every thing I was directed cautiously to shun, as dangerous or wrong, I sought with avidity, as giving the most pleasure.»

Ο Τρελώνη ήταν το πρότυπο των κουρσάρων του Βύρωνα, ο τελευταίος των Άγγλων ρομαντικών. Δευτερότοκος γιός οικογένειας ευγενών, κατατάχτηκε σε ηλικία 13 ετών στο Βασιλικό Ναυτικό και για οκτώ χρόνια ταξίδεψε σε ολόκληρο τον κόσμο. Στην αυτοβιογραφία του ισχυριζόταν πως έζησε ακόμη και σαν πειρατής στον Ινδικό Ωκεανό. Αργότερα στην Ιταλία, έγινε επιστήθιος φίλος του Βύρωνα και του Σέλλευ και ακολούθησε τον Βύρωνα στην Ελλάδα όπου έλαβε μέρος στην επανάσταση πολεμώντας στο πλευρό του Οδυσσέα Ανδρούτσου. Φίλος πολλών συγγραφέων και καλλιτεχνών σε όλη του τη ζωή, τα τελευταία χρόνια συνδέθηκε με τον Γουίλιαμ Μάικλ Ροσέτι, αδερφό του Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι και συνιδρυτή του κινήματος των Προραφαηλιτών. Αδιόρθωτος γυναικάς, έζησε έως τα βαθιά του γεράματα με πολύ νεότερες γυναίκες. Ανυπότακτος μαχητής και επαναστάτης, ο Τρελώνη έδρασε πάντα υπακούοντας σε ένα προσωπικό κώδικα ηθικής ενάντια σε κάθε μορφή άδικης εξουσίας και καταπίεσης.
 

Ο Μιλέι υπήρξε σπουδαίος ζωγράφος της βικτωριανής περιόδου και γνώρισε τεράστια καλλιτεχνική επιτυχία. Παιδί-θαύμα της εποχής του, έγινε δεκτός στη σχολή της Βασιλικής Ακαδημίας των Τεχνών σε ηλικία μόλις 11 ετών. Ξεκίνησε την καριέρα του ως ιδρυτικό μέλος της Προραφαηλιτικής Αδελφότητας με μεσαιωνικά θέματα, πορτρέτα και θρησκευτικές σκηνές ενάντια στον παραδοσιακό μανιερισμό, αλλά σταδιακά απομακρύνθηκε από τους Προραφαηλίτες και στο τέλος επέστρεψε στα δημοφιλή πρότυπα του Κατεστημένου. Φίλος και προστατευόμενος του διάσημου ιστορικού της τέχνης Τζον Ράσκιν στα πρώτα του βήματα, δεν δίστασε να διεκδικήσει και να παντρευτεί τη γυναίκα του. Αγαπημένος των πλούσιων συλλεκτών, ο Μιλέι είχε γίνει τακτικό μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας πριν κλείσει τα 35 του χρόνια κι αργότερα διετέλεσε ακόμη και πρόεδρός της για λίγους μήνες πριν το θάνατό του.
 

Ο Τρελώνη κι ο Μιλέι έζησαν μια γεμάτη ζωή, ο καθένας σύμφωνα με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα και τον τρόπο του. Οι τόσο διαφορετικές πορείες τους συναντήθηκαν στον καμβά ενός ζωγραφικού πίνακα προς τιμήν της βρετανικής ναυτοσύνης: Το Βορειοδυτικό Πέρασμα – «η Αγγλία μπορεί και πρέπει να το πάρει».

Το Βορειοδυτικό Πέρασμα είναι ένας επικίνδυνος θαλάσσιος δρόμος πάνω από τις αρκτικές ακτές της Βόρειας Αμερικής, που συνδέει τον Ατλαντικό με τον Ειρηνικό Ωκεανό. Ως υποτιθέμενος εμπορικός δρόμος προς τον πλούτο της Ανατολής, αποτελούσε «υποχρεωτική» κατάκτηση για την παγκόσμια αυτοκρατορία της βικτωριανής Βρετανίας. Κατά την διάρκεια του 19^ου αιώνα οι αποτυχημένες εξερευνητικές αποστολές στοίχειωναν τη φαντασία των ρομαντικών. Το παγωμένο Πέρασμα συμβόλιζε το απόκοσμο σκηνικό όπου διεξάγεται αέναα ο υπεράνθρωπος αγώνας ενάντια στα τιτανικά στοιχεία της Φύσης.
 

Ο Μιλέι με πατριωτική πρόθεση να εξυμνήσει την αγγλική κυριαρχία στη θάλασσα, ζήτησε από τον Τρελώνη να ποζάρει ως γέροντας θαλασσόλυκος που συλλογίζεται το αδιάβατο πέρασμα. Ωστόσο, όταν ο Τρελώνη είδε τελειωμένο τον πίνακα, θύμωσε τόσο πολύ που προκάλεσε τον ζωγράφο σε μονομαχία... Ίσως γιατί σαν φανατικός αντιαλκοολικός προσβλήθηκε από το περίοπτο ποτήρι γκρογκ, ίσως γιατί αντίκρισε τον αντάρτη εαυτό του επιλεκτικά σκηνοθετημένο ανάμεσα στα σύμβολα του κατεστημένου.
 

Το Βορειοδυτικό Πέρασμα είναι ένα έργο τέχνης ενταγμένο στην ευρύτερη προραφαηλιτική παράδοση μίξης ρεαλισμού και συμβολισμού. Αιχμαλωτίζει το βλέμμα του θεατή εξαιτίας της δύναμης του θέματος, της τεχνικής του δημιουργού και της προσωπικότητας του πρωταγωνιστή του.

Εκατόν σαράντα χρόνια μετά, ατενίζω στοχαστικά τον υπονοούμενο κόσμο πίσω από τον καμβά. Αναζητώ κι εγώ το ιδανικό εκείνο Πέρασμα, που μπορώ και πρέπει να το πάρω!

Ο πίνακας: The North-West Passage (Oil paint on canvas, 1874). Στον πίνακα απεικονίζεται ο Τρελώνη σε ηλικία 82 ετών με την κόρη του Laetitia. Ζοφερό βλέμμα και σφιγμένες γροθιές...
Ο ζωγράφος: Sir John Everett Millais (1829 - 1896).

Ο επαναστάτης: Edward John Trelawny (1792 - 1881). Θαυμάζω πολλούς πίνακες του ζωγράφου αλλά κυρίως με συναρπάζουν οι περιπέτειες του τυχοδιώκτη. Ζηλεύω τους φίλους και τις γυναίκες, τα ταξίδια και τους πολέμους του.

Η φράση της εισαγωγής: Από τις πρώτες σελίδες της αυτοβιογραφίας του Τρελώνη, Adventures of a Younger Son (1831).